گمراه کردن ابلیس کاوس را و به اسمان رفتن او

• پرواز کیکاووس به آسمان: داستان غرور و پشیمانی

ماجرای پرواز کیکاووس یکی از شگفت‌انگیزترین و عبرت‌آموزترین حکایت‌های شاهنامه است. این داستان، روایت شاهی است که فریب وسوسه را خورد، در سودای تسخیر آسمان برآمد و سرانجام با پشیمانی و توبه راه رستگاری را بازیافت.

ابلیس که از شکوه کیکاووس به ستوه آمده بود، دیوان را گرد آورد. یکی از آن‌ها، «دژخیم»، مأمور شد شاه را بفریبد. او به شکل غلامی نکو در شکارگاه بر شاه ظاهر شد، دسته‌گلی پیشکش کرد و با سخنان وسوسه‌آمیز، پرسش‌هایی برانگیخت: راز خورشید و ماه چیست؟ فرمانروای چرخ گردون کیست؟

این سخنان غرور شاه را شعله‌ور کرد. فردوسی یادآور می‌شود که کیکاووس فریب خورد چون می‌پنداشت آسمان او را برگزیده است، حال آنکه جز یزدان فرمانروایی ندارد. همین اندیشه او را به سودای پرواز کشاند.

پس از مشورت با منجمان، شاه نقشه‌ای ناشایست برگزید: ساخت تختی پرنده.

• جوجه عقاب‌ها را پروراندند تا نیرومند شوند.

• تختی از چوب عود قماری ساختند.

• نیزه‌هایی در چهار سو نصب کردند و بر سر هرکدام ران بره آویختند.

• چهار عقاب بزرگ را به پایه‌های تخت بستند.

کیکاووس بر تخت نشست. عقاب‌ها برای رسیدن به گوشت بال زدند و تخت را تا ابرها بردند. اما زود فرسوده شدند و تخت با شاه از آسمان فرو افتاد و در بیشه «شیرچین» فرود آمد.

فردوسی اشاره می‌کند که نجات جان شاه تقدیری الهی بود، چرا که باید زمینه‌ساز زایش سیاوش می‌شد.

پهلوانان، از جمله رستم و گودرز، شاه را سرزنش کردند. گودرز با تندی گفت جای او نه در کاخ، که در «بیمارستان» است. او سه خطای شاه را برشمرد: جنگ با مازندران، اسارت به دست شاه هاماوران، و این پرواز ابلهانه.

کیکاووس پشیمان شد و پذیرفت که «همه داد گفتی و بیداد نیست». او چهل روز به نیایش پرداخت، از کاخ بیرون نیامد و سرانجام یزدان توبه‌اش را پذیرفت.

این حکایت رویارویی غرور و فروتنی است:

• غرور: خود را هم‌پای خدا دانستن.

• خطا: فریب چاپلوسی و به چالش کشیدن نظم آفرینش.

• رستگاری: پشیمانی، پذیرش نقد و بازگشت به نیایش.

پرواز کیکاووس نه دستاوردی آسمانی، که درسی زمینی بود: هیچ قدرتی فراتر از یزدان نیست. شاه مغرور پس از سقوط و توبه، به دادگری بازگشت و فرمانروایی‌اش بار دیگر استوار شد.

۱. نطفه غرور: فریب دیو۲. پرواز ناممکن۲.۱. نقشه کژ و ناخوب۲.۲. ساخت تخت۲.۳. صعود و سقوط۳. فرجام کار: پشیمانی و بخشایش۳.۱. نکوهش پهلوانان۳.۲. توبه۳.۳. درس‌هاجمع‌بندی